De najaarscollectie van Vrije Uitgeverij ‘Arbeid en Werkstad’ staat op de site (vrijeuitgeverij.nl). Nou ja collectie, twee titels! Maar die mogen er dan ook zijn. De eerste titel vindt u in de collectie werkstad, de tweede in de collectie arbeidersbeweging.

Het nieuwe Rotterdamse prentenboek IV, is het afsluitende deel waarmee dit nogal prestigieuze project is afgerond. In 1954 is door Het Vrije Volk ter ere van de opening van hun nieuwe kantoor aan de Slaak, nodig omdat hun oude kantoor was gesneuveld in het bombardement in mei 1940, een prentenboek uitgegeven, om beelden van de stad die verloren zijn gegaan in herinnering te houden. Dit prentenboek is een prachtig tijdsdocument, maar om diverse redenen toch achterhaald. Hoogste tijd om een nieuw prentenboek te maken, niet in de laatste plaats als een ode aan het oude prentenboek, maar daar haal je je wel wat mee op de hals. De vier delen omvatten samen 340 bladzijde en meer dan 700 afbeeldingen. Heel wat te kijken dus.

‘… en de stroom rijst al meer en meer …’ , de tweede uitgave, is een calendarium en organigrafisch woordenboek over het ontstaan en de groei van de Nederlandse vakbeweging in de negentiende eeuw.
Het begrip calendarium vindt zijn oorsprong als heiligen kalender of als lijst van kerkelijke feestdagen. Het begrip heeft een verbreding gekregen als een chronologische lijst met summiere beschrijving van gebeurtenissen. Het calendarium is dus alles behalve nieuw, maar heeft nooit een brede toepassing gekregen. Meestal blijft in de calendaria de beschrijving beperkt tot een titel of korte duiding. In dit calendarium worden ook titels gebruikt, of beter gezegd de naam van een vakorganisatie, maar daaronder is een korte beschrijving opgenomen ter toelichting over wat voor organisatie het gaat. Het wordt afgesloten met een aanklikmogelijkheid om door te gaan naar de lange organisatieschets in het Organigrafisch Woordenboek. Met het laatste wordt een nieuw begrip geïntroduceerd in de Nederlandse taal. Het Organigrafisch Woordenboek zou je een pendant kunnen noemen van het Biografisch Woordenboek. De organisatie schetsen die zijn opgenomen zijn vrijwel allemaal ‘verrijkt’ met biografische schetsen van de pioniers van de betreffende organisatie, waarvoor we dankbaar gebruik hebben gemaakt van het Biografische Woordenboek van de Arbeidersbeweging en het Socialisme. Met deze publicatie in een toch best wel bijzondere vorm hopen we de vindbaarheid en toegankelijkheid van de ontstaansgeschiedenis van de arbeidersbeweging te verbeteren.
Het ontstaan van ‘… en de stroom rijst al meer en meer…’ vindt zijn oorsprong in een vraag van oud collega Dick Boer uit Twente, die op zoek was naar beter vindbare en toegankelijker informatie over de geschiedenis van de vakbeweging voor onderwijzers. De vraag werd opgepikt door vriend van de VHV Huug Klooster, die opperde dat het maken van een calendarium zou kunnen helpen. Huug charterde oud-journalist van de Bouwbond Jeroen Sprenger, ook actief voor de VHV en ondergetekende vanwege hun kennis van de geschiedenis van de vakbeweging. Het groepje kwam voor corona enige malen bijeen en gaf verder vorm aan een calendarium. Door corona vielen de bijeenkomsten stil. Na corona is het clubje toch weer enige keren bijeengekomen en dat gaf als resultaat dat aan het calendarium een organigrafisch woordenboek werd verbonden.
Het aardige van deze vorm van geschiedschrijving is dat het eenvoudig kan worden verbreed of worden uitgebreid met andere thema’s van belang voor de arbeidersbeweging denk daarbij bijvoorbeeld aan de politieke beweging of culturele beweging. Ook thema’s als arbeidsomstandigheden of arbeidsvoorwaarden lenen zich voor een dergelijke opzet.
‘… en de stroom rijst al meer…’ kunt u ook vinden op de website van de VHV (vakbondshistorie.nl), mooi verzorgd door redacteur Jan Verhagen. Natuurlijk kreeg met zoveel inbreng van VHV’ers, de site van de VHV de primeur.